ΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΣΤΙΣ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΚΑΜΠΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

‎δημητριος θεοδωροπουλος‎

 προς σε  Ομηρική Ιθάκη - Geography of Odyssey

ΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ
ΣΤΙΣ ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΚΑΜΠΕΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Οταν βρίσκεται κάποιος πολιτισμός στο απώγειό του
αλλά και όταν ετοιμάζεται να πέσει και να αντικατασταθεί απο κάποιον άλλον,
ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ.

Εχει έναν τρόπο να 'μετενσαρκωνεται' καθ' όλη τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Γνώρισμα άλλωστε του Ομηρικού μας Ηρωα ηταν οι μεταμορφώσεις του...

*

ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΤΙΒΕΡΙΟΣ

Ενα είναι το παράδειγμα του ΤΙΒΕΡΙΟΥ, αυτοκράτορα της Ρώμης.
Οι Ρωμαίοι Αυτοκράτορες και πολίτες που ισχυρίζονταν πως ήταν απόγονοι του ΑΙΝΕΙΑ αποκαλούνταν Ιουλιανοί.

Ο Τιβέριος είχε υιοθετηθεί απο τον Αύγουστο Καίσαρα. Είχε γεννηθεί Κλαύδιος και μετατράπηκε σε Ιουλιανό.

Οι Κλαύδιοι πίστευαν πως κατάγονταν απο τον γιο της Κίρκης και του Οδυσσέα τον ΤΗΛΕΓΟΝΟ.

Ετσι ο Τιβέριος έγινε ο πρώτος αυτοκράτορας που ισχυριζόταν πως ανήκε και στα 2 γένη. Οι ριζες του, έλεγε, πήγαιναν ως τον ΑΙΝΕΙΑ αλλά και ως τον ΤΗΛΕΓΟΝΟ.
Ηταν δηλαδή, εν μέρει, ΓΝΗΣΙΟΣ ΑΠΟΓΟΝΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ.

Για να το κάνει αυτό πιο ξεκάθαρο, έκτισε μια βίλλα στην Σπερλόγκα [κοντά στο Λάτσιο της Ιταλίας] από όπου μπορούσε να ατενίζει το αποκαλούμενο [απο τους Ρωμαίους] ΚΙΡΚΑΙΟΝ ΟΡΟΣ [ενα ακρωτήριο των Απεννίνων]. Εκεί, έλεγε, η προ-προ-γιαγιά του, η Κίρκη, είχε φιλοξενήσει για 1 χρόνο τον Οδυσσέα.
[...Φυσικά ο τόπος αυτός δεν ειχε καμια σχέση με την Οδυσσεια. Αλλά έτσι ήθελαν να ισχυρίζονται οι Ρωμαιοι και να οικειοποιούνται τον Οδυσσέα...]

Την βίλλα αυτή την είχε διακοσμήσει με μια 'μαρμάρινη Οδυσσεια'. Μια υπέροχη σπηλιά, δίπλα στη θαλασσα, φιλοξενούσε γιγαντιαία αγάλματα που έδειχναν την ΚΛΟΠΗ του ΠΑΛΛΑΔΙΟΥ της ΤΡΟΙΑΣ απο τον ΔΙΟΜΗΔΗ, τον ΜΕΝΕΛΑΟ να κρατά το άψυχο κορμί του ΠΑΤΡΟΚΛΟΥ, την ΤΥΦΛΩΣΗ του ΠΟΛΥΦΗΜΟΥ, και το πέρασμα απο την ΣΚΥΛΛΑ. Το ΚΕΦΑΛΙ του ΟΔΥΣΣΕΑ, που έχει εχει διατηρηθεί, είναι ένα απο τα πιο όμορφα αγάλματα του ήρωα που έχουμε.

Ο Τιβέριος βασίλεψε απο το 14 ως το 42 μ.Χ. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του στην ΙΟΥΔΑΙΑ ο Ποντιος Πιλάτος καταδίκασε τον ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟ στην Σταύρωση, όπως μας λέει ο ΤΑΚΙΤΟΣ.

*

ΔΑΝΤΗΣ

Ενας άλλος ενδιαφέρον σύνδεσμος βρίσκεται στις αρχές του 14ου αιώνα, όταν ο Δάντης εφηύρε την δυναμική του ιστορία του 'ΟΔΥΣΣΕΑ' του, που ταξιδεύει απο το νησί της Κίρκης, περνά τις Πυλες του Ηρακλή, νοτιοδυτικά προς τον ΑΤΛΑΝΤΙΚΟ. Η ιστορία του Δάντη κάνει τον Οδυσσέα έναν χαρακτήρα που θέλει να κερδίσει 'εμπειρία' των ανθρώπινων αρετών και αξιών καθώς και του 'αδειου απο ανθρώπους κόσμου', ακολουθώντας την πορεία του Ηλιου, ή 'πίσω' απο τον Ηλιο, στην Δυση.

Καθώς ο Οδυσσέας και οι συντροφοί του ταξιδεύουν στον Ωκεανό, δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα άστρα, σε εκείνα που βαθμιαία χάνονται στο βορειο ημισφαίριο ενώ γίνεται ορατός ο Νότιος Πόλος.

[Ο Δάντης λοιπόν είναι ο 'υπεύθυνος' για τις ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ περί Οδυσσέα στον Ατλαντικό που ακόμα και σήμερα κάποιοι τις πιστεύουν. Ο Δαντης που ποτέ δεν ειχε διαβάσει Ομηρο...].

Εκείνη την εποχή ηταν που ΑΡΧΙΖΑΝ ΟΙ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΙΣ, οι αποστολές στόλων για ανακάλυψη ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ. Οι θαλασσοπόροι της εποχής εκείνης αρέσκονταν να παρομοιάζουν τον εαυτό τους με τον ΟΔΥΣΣΕΑ. Οπως ο Americo Vespucci, ο Κολόμβος, αλλά και ο Βάσκο ντα Γκάμα.

Στην Πορτογαλία απέδιδαν την ίδρυση της πρωτεύουσας Λισαβώνας στον ΟΔΥΣΣΕΑ. [Ulisses - Ulixabona - Λισαβώνα].

*

ULISSES - TENNYSON

Αργότερα ήλθε ο 'ΟΔΥΣΣΕΑΣ' του ΤΕΝΝΥΣΟΝ. Ενας χαρακτήρας που κτίστηκε πάνω και στον Ομηρο και στον Δάντη, είναι ο πραγματικός πρόγονος των σύγχρονων εξερευνητών όπως ο Amudsen, o Scott και ο Shackleton.

*

STANLEY KUBRICK

Και στον καιρό μας, η ταινία "2001 : Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΣΤΗΜΑΤΟΣ" ήταν μια απο τις πρωτοποριακή ταινία, όπου ο Stanley Kubrick, συνδυάζει μουσική, λογοτεχνία, τεχνολογία, και αστροφυσική στο μεγαλύτερο έργο επιστημονικής φαντασίας της εποχης του, για να φέρει μπρος στα μάτια μας την ιστορία ενός άνδρα και την τελική του μεταμόρφωση σε 'αιώνια νεαρό'.

[... Να σημειωσουμε πως η κυκλοφορία της ταινίας έγινε τον Απρίλιο του 1968, δηλαδή λίγο πριν την αποστολη του διαστημόπλοιου Απολλων 11 που 'προσεληνώθηκε'... [20 Ιουλίου 1969...].

*

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στον 20ο αιώνα που θαύμαζαν ανοιχτά τον Οδυσσέα.

Ο Mussolini χρησιμοποιούσε τον Οδυσσέα σαν έναν Νιτσεϊκό σούπερμαν.

*

Ο Κομμουνιστής Altiero SPINELLI, που φυλακιστηκε απο τον Mussolini στο νησί της Ischia, τελικά έγινε ένας απο τους ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ της ΕΥΡΩΠΑΊΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ..
.
Η ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ του έχει τον τίτλο 'ΕΓΩ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ' [Io Ulisses].

*

O KAFKA φαντάστηκε τις Σειρήνες να σταματούν το τραγούδι τους όταν πλησίασε ο Οδυσσέας, και ο μεταφραστής του Walter Benjiamin - άλλο ένα θύμα του Ευρωπαϊκού Φασισμού - είδε σε αυτο την νίκη της τεχνολογίας [Οδυσσέας] πάνω στην ποίηση [Σειρήνες].

*

Ο μεγαλύτερος αμερικανός συγγραφέας του 20ου αιώνα, ο Wallace STEVENS, αποκαλεί τον Οδυσσέα το 'σύμβολο του ερευνητή' και τον βαζει να διασχίζει την 'γιγάντια θάλασσα' τη νύχτα, οδηγώντας την σχεδία του, όπως ο Ομηρικός Οδυσσέας, 'κάτω απο τα αστέρια' και να ισχυρίζεται πως 'η γνώση είναι η μόνη ζωή, / ο μόνος ήλιος της μονης μέρας, /η μόνη επιτυχία στην αληθινή ευκολία / η βαθειά άνεση του κόσμου και της μοίρας'. 'Οπως γνωρίζω ΕΙΜΑΙ ΕΓΩ και έχω / το δικαίωμα να υπαρχω', διακηρύσσει, και δημιουργεί το σύμπαν του σαν να ήταν ένας δημιουργός, 'Σαν μια αλλη πλεύση να γινόταν / ισια μπροστα δια μέσου μιας άλλης νύχτας / και τα αστερια να λάμπουν σε όλο το δρόμο'.

*

Ο Οδυσσέας του γλύπτη UGO ATTARDI στέκονταν τρομακτικός πίσω απο τους Διδυμους Πύργους απο το 1996.
Τον Σεπτέμβριο του 2001 οι Διδυμοι Πυργοι έπεσαν, αλλά το άγαλμα του Οδυσσέα παρέμεινε ανέγγιχτο. Αυτός, ο ήρωας της επιβίωσης και της δύναμης, ήταν ακόμα εκεί.

*

[... Αλλά μην πάμε μακριά, κι εδώ το ίδιο γίνεται... Ο πρωθυπουργός Τσιπρας απο την σημερινή
ΙΘΑΚΗ διακήρυξε το Τέλος των Μνημονίων που γονάτισαν την Ελλάδα... Μια ακόμα ΚΡΙΣΙΜΗ ΚΑΜΠΗ, οπως είπαμε στην αρχη....]

***

[Το παραπάνω κείμενο βασίζεται σε εργασία του Ιταλού Φιλολόγου και Κριτικου Λογοτεχνίας, Piero BOITANI. Ο ΤΙΤΛΟΣ ΤΟΥ : ULISSES AND THE STARS. Yπάρχει στο Ιντερνετ σε μορφη PDF.]

*

Φωτογραφίες

Η ΣΠΗΛΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΑΡΜΑΡΙΝΗ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΤΙΒΕΡΙΟΥ ΣΤΗ ΣΠΕΡΛΟΓΚΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ

ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΠΗΛΙΑΣ ΟΠΩΣ ΗΤΑΝ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΤΙΒΕΡΙΟΥ

ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΠΗΛΙΑ ΤΗΣ ΣΠΕΡΛΟΓΚΑ

Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΤΟΥ γλύπτη UGO ATTARDI στους ΔΙΔΥΜΟΥΣ ΠΥΡΓΟΥΣ ΤΗΣ Ν. ΥΟΡΚΗΣ

Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ALTIERO SPINELLI [IO ULISSES = ΕΓΩ Ο ΟΔΥΣΣΕΑΣ]